Wat is juridisch ouderschap?
Een vraag die regelmatig wordt gesteld. Begrijpelijk ook, want op grond van het Nederlandse afstammingsrecht staat juridisch ouderschap niet per definitie gelijk aan biologisch ouderschap. Hoe zit dat nu precies, juridisch ouder zijn? En kan het juridisch ouderschap ook ‘ongedaan’ worden gemaakt?
Om die vragen te kunnen beantwoorden, is allereerst de afstamming van het kind van belang.
Afstamming
Afstamming is de relatie tussen ouders en kinderen die door geboorte is ontstaan. De vrouw uit wie een kind geboren wordt, is automatisch de juridisch moeder van het kind. Dit volgt uit onze wet. Sinds 1 april 2014 kan de vrouwelijke partner van de moeder van het kind óók juridisch ouder worden, namelijk door het kind te erkennen of door het kind te adopteren. Zij wordt dan “duomoeder”.
Een man die getrouwd is of een geregistreerd partnerschap heeft met de moeder van het kind op het moment dat het kind geboren wordt, is (ook) automatisch de juridische vader van het kind. Als de man echter géén relatie met de moeder heeft, dan wel “slechts” samenwoont met de moeder, dan verwerft hij die status van (juridisch) vader niet automatisch. In die gevallen moet de man het kind erkennen.
Erkenning: wat zijn gevolgen?
Door erkenning ontstaat er een juridische band tussen de vader en het kind. Dit wordt ‘familierechtelijke betrekking’ genoemd. De vader wordt bovendien onderhoudsplichtig voor het kind totdat het kind 21 jaar oud is, het kind en de vader worden elkaars erfgenamen en de vader kan het gezag over het kind krijgen. Dat laatste gebeurt echter niet automatisch. Tot slot heeft de vader na een scheiding recht op omgang, informatie en consultatie.
Kan de vader het kind altijd erkennen?
We horen regelmatig dat mensen niet weten óf, en op grond waarvan, een man een kind kan erkennen. Stel dat u niet met de moeder van het kind bent getrouwd of u bent met een andere vrouw dan de moeder van het kind getrouwd. Zijn er op grond van ons afstammingsrecht dan mogelijkheden om juridisch vader van het kind te worden?
Ja, de wet biedt die mogelijkheden. Om in bovenstaande situatie uw kind te erkennen, heeft u wel de toestemming van de moeder nodig. Als het kind ouder is dan twaalf jaar op het moment dat u wilt erkennen, dan heeft u bovendien óók de toestemming van het kind zelf nodig. Als de moeder of het kind geen toestemming geeft, kunt u de rechtbank verzoeken vervangende toestemming te verlenen voor de erkenning. Er zal door de rechtbank worden gekeken naar de belangen van alle betrokkenen.
Kan de vader het vaderschap ook ontkennen?
Het komt voor dat een man met een vrouw getrouwd is of een geregistreerd partnerschap heeft op het moment dat een kind geboren wordt dat biologisch gezien niet zijn kind is. De man is dan automatisch (“van rechtswege”) juridisch vader van het kind. In dat geval zou de man het vaderschap kunnen ontkennen, maar ook de vrouw en het kind hebben die mogelijkheid. De enige grond voor ontkenning is het feit dat de man niet de biologische vader van het kind is en de ontkenning moet door de rechtbank worden toegewezen, althans gegrond worden verklaard.
Als de rechtbank de ontkenning van het vaderschap gegrond verklaard heeft, heeft dit tot gevolg dat de echtgenoot van de vrouw, met terugwerkende kracht, nooit de juridische vader van het kind is geweest. De biologische vader kan vanaf dat moment het kind (alsnog) erkennen.
Vaststelling vaderschap, hoe werkt dat?
Tot slot komt het binnen het afstammingsrecht regelmatig voor dat een moeder en/of een kind wel weten wie de vader is, maar de vader het kind niet wil erkennen of dit niet meer kan, omdat hij overleden is. Het kan ook zijn dat de moeder in het verleden geen toestemming heeft verleend aan de man om het kind te erkennen en dit kind later (als hij al volwassen is) alsnog wenst dat de familierechtelijke betrekking met de vader komt vast te staan, althans wordt vastgelegd.
Voor die gevallen biedt de wet de mogelijkheid van gerechtelijke vaststelling. Die vaststelling kan enkel door de moeder of het kind worden gevraagd. Voor de (biologische) vader bestaat (zoals hiervoor besproken is) de mogelijkheid om, in geval de moeder geen toestemming verleent, vervangende toestemming voor erkenning aan de rechtbank te vragen.
Als het vaderschap gerechtelijk wordt vastgesteld, wordt de verwekker van het kind de juridische vader. Daardoor ontstaat er voor hem een onderhoudsplicht ten opzichte van het kind en wordt het kind erfgenaam van de man. Ook kan het kind de achternaam van de man krijgen en, in geval het kind dit nog niet had, de Nederlandse nationaliteit als de man Nederlander is.
Meer weten over juridisch ouderschap/juridisch ouder zijn?
Bel ons dan en maak een vrijblijvende afspraak. Bij Snijders Familierecht kunt u met al uw vragen over het juridisch ouderschap/juridisch ouder zijn terecht!
